مقدمه

احتمالاً شما هم حداقل یکی از انواع ورق های فلزی را دیده اید که روی سطح آن برآمدگی های خاص و یک شکل وجود دارد برای مثال در کف خیابان های کارگاه، کف کامیون ها، کف اتوبوس ها و کف آسانسورهای قدیمی و … به این ورق ها ورق های آجدار می گویند. ورق آجدار یا گالوانیزه CGI نوعی مصالح ساختمانی است که بیشتر در ساخت سقف استفاده می شود. ورق آجدار از ورق های فولادی گالوانیزه ساخته شده است که با استفاده از آب گرم خنک و با نورد سرد طراحی می شوند. نورد سرد برای تولید الگوی آج خطی در ورق های آجدار استفاده می شود. ورق های آهنی نام دیگر این ورق ها است که برای مصالح عمومی سقف کاربرد بسزایی دارد. البته با وجود اینکه از نام آهن استفاده شده است، اما ماده به کار رفته در این ورق فولاد نورد گرم می باشد.

ورق آجدار چیست؟

یکی از مهمترین ورق های فولادی تولید شده با گرید st37 و به روش نورد گرم، ورق آجدار یا ورق شطرنجی، ورق برجسته یا ورق کف است. این نوع ورق همانطور که از نامش پیداست سطح صاف و صیقلی ندارد اما برای افزایش اصطکاک روی سطح آن را با اشکال هندسی برجسته با نقوش تکرار شونده می پوشانند. این اشکال هندسی در انواع زیر طراحی می شوند: عدسی، لوزی، دایره ای، بادامی یا الماسی. به جز نوع بادامی، سایر طرح های ورق آجدار مانع از عبور آب شده و آب را روی سطح ورق جمع می کند. به همین دلیل از ورق شطرنجی بادامی بیشتر از انواع دیگر آن استفاده می شود. ورق های شطرنجی معمولا از فولاد، فولاد ضد زنگ یا آلومینیوم ساخته می شوند. در ادامه روش تولید آن را توضیح خواهیم داد.

کاربرد ورق آجدار (checker plate)

ورق آجدار به دلیل خاصیت ضد لغزش و جذابیت آن در زندگی روزمره بسیار مورد استفاده قرار می گیرد. در صنعت مهندسی و ساختمان از این ورق که دارای الگوی منظم است در بخش ساخت و ساز پله ها، سکوها و پیاده روها و همچنین در صنایع خودروسازی و کشاورزی کاربرد فراوانی دارد. در شرکت ها و به خصوص مغازه ها از این صفحات فلزی سبک در راه پله ها و راهروهای باریک استفاده می شود. بیشتر این ورق ها برای محافظت از ایمنی کارگران استفاده می شود. علاوه بر این، از آن به عنوان عنصر تزئینی نیز استفاده می کنند. از دیگر کاربردهای این محصول عبارتند از:

• در کف کامیون ها و وانت ها استفاده شود
• راهسازی
• کف زمین در حال ساخت
• کاربرد در ایستگاه های اتوبوس
• سقف و دیوار آسانسور
• کاربرد در ساخت قطعات لوازم خانگی
• پل ها
• ساخت حفاظ برای مناطق حساس نظامی
• ساخت پله های اضطراری
• در ساخت دستگاه های صنعتی، کارخانجات و …

انواع ورق های آجدار

• ورق آجدار استنلس استیل

بهترین نوع ورق آجدار، ورق استنلس استیل است و می تواند محیط قلیایی و دمای بالا را تحمل کند. و در مقایسه با سایر ورق های آجدار عمر طولانی دارد. ورق آجدار استنلس استیل و فولاد ضد زنگ می توانند بارهای سنگین تری را نسبت به صفحات آلومینیومی تحمل کنند و بیشتر در صنایع غذایی و پزشکی کاربرد دارد.

• ورق آجدار آلومینیومی

ورق آجدار از فولاد آلومینیومی ساخته شده است. این نوع ورق برای استفاده مداوم مناسب است زیرا در برابر خوردگی و زنگ زدگی بسیار مقاوم است. ورق آلومینیومی آجدار سطحی براق دارد و عموماً برای تزئین در معماری استفاده می شود و حتی با گذشت زمان و فرسودگی ورق به دلیل داشتن جنس آلومینیوم از ارزش بالایی برخوردار است. در بین انواع مختلف ورق آلومینیومی، ورق آجدار سبک بهترین است و این سبکی نصب آن را آسان می کند. ورق فولادی زنگ نزن در خواص فیزیکی و شیمیایی عملکرد بهتری دارد. به ویژه برای محیط هایی با دمای بالا و احتمال خوردگی بسیار ایده آل است. با این حال، قیمت پایین تری نسبت به آلیاژ فولاد دارد.

• ورق آجدار گالوانیزه

ورق گالوانیزه دارای پوشش سنگین گالوانیزه است و می تواند ورق آجدار را از خوردگی و زنگ زدگی محافظت کند و عموماً در کف و سطوح شیب دار یا آسانسور استفاده می شود. همچنین عملکرد تزئینی دارد و می توان از آن در مبلمان، کاشی و سقف استفاده کرد.

• ورق آجدار آهنی

از ورق سبک که به آن ورق روغنی نیز می گویند ساخته می شود و دارای نقش و الگوی منظم می باشد. این نوع ورق آجدار دارای طرح الماس، طرح برگ بید، طرح عدس و طرح گرد است که پرطرفدارترین الگو مربوط به ۵ میله برگ بید است و عملکرد ضد لغزش بهتری نسبت به ۲ میله و ۳ میله دارد. پشت این ورق دارای سطح صافی است که به راحتی به زمین چسبانده می شود و نسبت به سایر ورق های آجدار ارزانتر و در بازار بیشتر موجود است.

انواع ورق آجدار از نظر روش تولید

در مورد روش تولید ورق آجدار می توان گفت دو روش کلی برای ساخت ورق آجدار از فولاد معمولی، آلومینیوم یا ورق فلزی فولادی وجود دارد، این روش ها شامل روش پرس و روش فابریک می باشد.

• ورق آجدار پرسی

ورق های آجدار پرسی با فرآیند نورد گرم تولید می شوند. در این حالت طرح های ایجاد شده روی ورق توسط الگوهایی که غلتک نورد دارند ایجاد می شوند بنابراین در بخشی از ورق پستی و بلندی وجود دارد. با توجه به اینکه در این روش نقوش مذکور بر روی فولاد یا آلومینیوم و ورق فولادی پرس می شود، ورق های تولید شده با این روش را ورق آجدار پرس شده میگویند.

• ورق آجدار فابریک

ورق آجدار فابریک با اتصال الگوها به ورق فولادی و آلومینیومی بدون هیچ طرحی ساخته می شود. این فرآیند شامل فشردن نقوش مورد نظر در یک ورق ساده است که در نتیجه ورق های آجدار فابریک تولید می شود و از آنجایی که الگوها از خود ورق نیست، وزن ورق های آجدار فابریک معمولاً بیشتر از وزن آجدار پرسی است. ورق ها در این فرآیند به عنوان روش فابریک شناخته می شود زیرا ورق اصلی دست نخورده باقی می ماند.

تولید ورق آجدار

روش تولید این ورق ها مانند ورق مشکی با نورد گرم می باشد. به این صورت که شمش فولادی ابتدا در کوره ها ذوب می شود و سپس با عبور از غلتک ها سطح مقطع آن کاهش و طول آن افزایش می یابد. این کار تا رسیدن به ضخامت مورد نظر تکرار می شود. معمولاً ضخامت این ورق ها بین ۱.۵ تا ۱۰ میلی متر در نظر گرفته می شود. پس از اینکه ورق به ضخامت و طول مورد نظر رسید، از قفسه های نورد نهایی عبور می کند. در مرحله آخر ورق از غلتکی که نقوش هندسی روی سطح خود دارد عبور می کند و در یک طرف سطح آن آج هایی می کشد .این فرآیند مهر زنی روی ورق ها به روش آهنگری انجام می شود.

عوامل موثر در تولید ورق آجدار

سه عامل مهم در تولید ورق های آجدار نقش دارند، این سه عامل عبارتند از:

فشار: فشار وارد شده به ورق فلزی باید در حین آج کاری کنترل شود.

گرما: دمای فرآیند باید ثابت نگه داشته شود تا فرآیند آجدار کردن به طور یکنواخت انجام شود.

عمق قالب: عمق قالب باید به گونه ای تنظیم شود که باعث نازک شدن بیش از حد یا شکستگی ورق نشود.

استاندارد تولید

این ورق ها معمولاً به صورت ورق به فروش می رسند، اما در برخی موارد می توان آن ها را به صورت رول (کلاف) نیز به فروش رساند. شرکت های تولیدی فولاد صنعتی ورق آجدار با استاندارد st37 تولید می کنند و سایر استانداردها بنا به سفارش مشتری قابل تولید می باشد.

استاندارد: st52-3 ،st37-2 و st44-2

ضخامت: ۱.۵ میلی متر تا ۱۰ میلی متر

ابعاد: ۱*۲ متر و ۶*۱.۵ و ۶*۲ متر

مهمترین عوامل موثر بر قیمت ورق آجدار

یکی از مهم ترین مسائلی که در اجرای پروژه های عمرانی مطرح می شود، برنامه ریزی دقیق و اصولی و همچنین برآورد هزینه پروژه است. ورق های آجدار از جمله محصولات مهمی است که در پروژه های ساختمانی و صنایع مختلف کاربرد بسزایی دارد و باید از قیمت های دقیق و به روز آن ها آگاه باشید تا بتوانید به درستی برنامه ریزی و محاسبات را انجام دهید. این محصول انواع مختلفی دارد بنابراین قیمت آن ها یکسان نخواهد بود. به عبارت دیگر می توان گفت که قیمت ورق آجدار به عوامل مختلفی بستگی دارد که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم.

• ماده اولیه

ورق ها یکی از انواع محصولات آهنی و فولادی هستند و قیمت ثابتی ندارند. در واقع، نوسانات بازار فلزات می تواند بر قیمت آن ها تأثیر بگذارد. بنابراین افزایش یا کاهش قیمت مواد اولیه می تواند بر قیمت نهایی ورق آجدار تأثیر بگذارد.

• کیفیت کارخانه سازنده

یکی از مهمترین عوامل موثر بر قیمت ورق آجدار، کیفیت محصول کارخانه تولیدی است. هر چه کیفیت محصول بهتر باشد، قیمت آن نیز بیشتر است. کیفیت ورق آجدار بر اساس مواردی مانند مواد اولیه، فرآیند تولید، مهارت نیروی کار، دستگاه ها و ماشین آلات مورد استفاده و … تعیین می شود.

• ضخامت ورق

علاوه بر تمامی موارد ذکر شده، ابعاد و ضخامت ورق ها نیز از عوامل موثر بر قیمت این محصول می باشد. بنابراین لازم است از قبل ضخامت و ابعاد ورق آجدار مشخص شود.

• فرایند تولید

مهارت نیروهای انسانی و نوع دستگاه ها و تجهیزات مورد استفاده در تولید ورق های فلزی نیز می تواند در قیمت نهایی محصول تاثیرگذار باشد. ورق هایی که فرآیند تولید پیچیده تری دارند در مقایسه با سایر نمونه های تولیدی قیمت پایین تری خواهند داشت.

• هزینه حمل و نقل

از دیگر عوامل موثر بر قیمت ورق آجدار می توان به هزینه حمل و نقل اشاره کرد. برای تولید این محصول باید مواد اولیه به مقدار زیاد توسط کارخانه ها تهیه شود. مواد اولیه خریداری شده از طریق وسایل نقلیه ای مانند کشتی به کارخانه ها می رسد که می تواند به طور غیر مستقیم بر قیمت تمام شده محصول تاثیر بگذارد.

• رنگی یا بی رنگ بودن ورق

در برخی موارد بنا به سفارش مشتری ورق های گالوانیزه طی فرآیند خاصی رنگ آمیزی می شوند. این رنگ‌آمیزی می‌تواند بر قیمت محصول نهایی نیز تأثیر بگذارد و آن را افزایش دهد. از طرفی مدل های رنگی وزن کم و مقاومت بالایی در برابر خوردگی و زنگ زدگی دارند. همچنین این نوع محصول دارای دوام و زیبایی بسیار عالی بوده و به راحتی قابل نصب می باشد; بنابراین می توان گفت رنگی بودن یا نبودن ورق ها یکی از عوامل موثر بر قیمت آن ها می باشد.

• وضعیت بورس

وضعیت بازار سهام نیز به نوبه خود می تواند بر قیمت ورق تأثیر بگذارد. بسیاری از کارخانه های تولید ورق فولادی بخشی از سهام خود را در بورس عرضه می کنند. تغییرات در بورس می تواند به طور مستقیم بر قیمت ورق فولادی تاثیر بگذارد.

• نوسانات ارزی

نوسانات ارز بر قیمت تمام محصولات نه تنها در داخل ایران بلکه در کشورهای خارجی نیز تاثیرگذار است. تغییرات قیمت فولاد در بازار جهانی می تواند بر قیمت ورق آجدار در همه کشورها تاثیر بگذارد. در واقع زمانی که کارخانه ها مواد اولیه را با قیمت بالاتری خریداری می کنند، محصولات خود را نیز با هزینه نهایی بالاتری به بازار می فروشند. متأسفانه در چند سال اخیر ارزش پول ایران نسبت به ارزهایی مانند دلار و یورو کاهش چشمگیری داشته است و این موضوع باعث افزایش قیمت فولاد شده است.

• میزان واردات و صادرات

در برخی موارد محصولات تولید داخل هزینه کمتری خواهند داشت. اما زمانی که تورم بالا باشد ممکن است هزینه نیروی انسانی افزایش یابد و در نتیجه قیمت محصولات فولادی نیز افزایش یابد. معمولا مقداری مواد اولیه از خارج وارد می شود اما ممکن است این اقلام نیز تحت تاثیر نوسانات ارزی قرار بگیرند و به دلیل افزایش هزینه تولید، قیمت ورق را افزایش دهند. میزان صادرات نیز یکی از عوامل موثر بر قیمت ورق است. همانطور که می دانید در حال حاضر تقاضا برای محصولات صادراتی مانند هات شیت بسیار افزایش یافته است اما با توجه به افزایش قیمت ارز، قیمت آهن صادراتی نیز افزایش یافته است.

جمع بندی

همان طور که گفته شد ورق های آجدار نوعی ورق فلزی هستند که کاربردهای زیادی دارند. یکی از ویژگی های این نوع ورق وجود برجستگی هایی به اشکال مختلف مانند بادامی، عدسی، لوزی یا الماسی است که به منظور کاهش اصطکاک سطح آن تعیین شده است. قابلیت جوشکاری نیز در این محصولات بالا بوده و مقاومت بالایی در برابر لغزش دارد. از این نوع ورق در راه سازی، کف کارگاه ها، کف کامیون ها و ساخت حفاظ مناطق حساس نظامی، استفاده در ساخت لوازم خانگی و … استفاده می شود. این محصول در دو نوع فابریک و پرس شده موجود است که در نوع فابریک یک لایه آج به ورق اضافه می شود اما ورق پرس شده ورق ساده ای است که با دستگاه سوراخ هایی روی آن ایجاد می شود.